Hamsi at?klar?yla g�l yeti?tirildi: Hamsi g�l�Akademisyen, hamsi at?klar?ndan elde edilen biyog�bre ile topraks?z g�l yeti?tirdiSAMSUN - Ondokuz May?s �niversitesi Ziraat Fak�ltesi Bah�e Bitkileri B�l�m� Dr. �?r. �yesi Mehmet T�t�nc�, geli?tirdi?i proje ile hamsi at?klar?n? kullanarak topraks?z tar?mda g�l yeti?tirdi.'Kesme S�s Bitkileri Yeti?tiricili?inde Hamsi At?k Hidrolizatlar?n?n Biyoaktivat�r Olarak Kullan?lmas?' isimli T�B?TAK projesi yapan Dr. �?r. �yesi Mehmet T�t�nc�, bal?k at?klar?n? tar?msal �retimde kullanmak amac?yla 2 y?l �nce �al??malara ba?lad?. Projede bal?k at?klar? i?letmelerden temin edildi. Daha sonra kimyasal s�re�lerle bu bal?k at?klar? aminoasitlere d�n�?t�r�ld�. D�n�?t�r�len bu aminoasitler kullan?larak g�l yeti?tirildi.'Bitki besleme �r�n� olarak de?erlendirerek katma de?er sa?lam?? olduk'Proje hakk?nda bilgi veren Ziraat Fak�ltesi Bah�e Bitkileri B�l�m� Dr. �?r. �yesi Mehmet T�t�nc�, 'Projemiz, T�B?TAK destekli bir projedir. Hamsi at?klar?ndan g�n�m�zde biyoaktivat�r veya biyostim�lant olarak tabir edilen �r�n geli?tirdik ve bu �r�n� ?u an kesme �i�ek olarak kullan?lan ve topraks?z tar?mda Hindistan cevizi torfunda yeti?tirilen g�llere uygulayarak b�y�me parametreleri �zerine etkisini belirliyoruz. Projenin 3. y?l?nday?z. Her y?l d�zenli olarak g�ller hasat edilmekte ve geli?tirilen �r�n�n etkisi incelenmektedir. Asl?nda bal?klar bitkilerde g�bre olarak, bitkileri beslemek i�in eski tarihlerden itibaren kullan?l?yor. Ancak biz g�n�m�zde hem y�resel hem lokal bir �r�n olan hamsi at?klar?n? i?ledik. Bunlar? da yeni teknolojilerle birle?tirerek bitkilerin g�brelemede destek olmas? amac?yla bir �r�n geli?tirdik. T�rkiye'de avc?l?kla bal?k �retimi en fazla hamsi bal???nda olmaktad?r. Biz de Karadeniz B�lgesi'nde oldu?umuz i�in bu bal?k at?klar?n?n yeteri kadar bertaraf edilemedi?in g�rd�k. Asl?nda bal?k at?klar? bal?k unu, bal?k ya?? gibi farkl? �r�nlere i?leniyor, biz bu �r�nlerin yan? s?ra bitki besleme �r�n� olarak de?erlendirerek katma de?er sa?lam?? olduk. Bunu ilk olarak g�llerde denedik. Farkl? bitki t�rlerinde de deneyerek bitkilerin nas?l geli?ti?ini g�zlemliyoruz. Test ve analizler sonras?nda yak?n zamanda ticari �r�ne d�n�?t�rmeyi hedefliyoruz. Projenin ilk �?k?? noktas? asl?nda hamsi at?klar?n?n yeteri kadar bertaraf edilemedi?ini ve bu at?klar?n �evreye olumsuz etkisini g�rd�k. Bu ama�la Ordu �niversitesi'nden Do�. Dr. Koray Korkmaz ile birlikte bal?k at?klar?n? nas?l tar?msal �retimde kullanabiliriz diye yola �?kt?k. Bal?k at?klar?n? ticari i?letmelerden temin ederek laboratuvarda farkl? i?lemlerle aminoasitlere d�n�?t�r�yoruz. Deneme seram?zda ?u an g�llere uyguluyoruz' dedi.Hamsinin i?lenmesi s?ras?nda y�zde 55 ile 60 aras?nda at?k meydana geliyorZiraat Fak�ltesi Bah�e Bitkileri B�l�m�'nden al?nan bilgiye g�re, T�rkiye'de avc?l?k ile bal?k �retiminin y�zde 60-70'ini hamsi olu?turuyor. Hamsi i?lenmesi s?ras?nda y�zde 55-60 oran?nda at?k meydana geliyor. Bu at?klar?n k�t� y�netimi su, toprak ve atmosferin kirlenmesine yol a�arak insan sa?l??? �zerinde ciddi problemlere sebep oluyor. Proje kapsam?nda hamsi at?klar?ndan elde edilen biyog�breler d�nyada ticareti en �ok yap?lan s�s bitkisi olan g�lde biyog�bre olarak kullan?m? ara?t?r?ld?. Biyog�breler topraks?z tar?mda yeti?tirilen ve kesme �i�ek olarak kullan?lan g�llerde uyguland?. Hamsi at?klar?ndan elde edilen biyog�breler ?u an ba?ta g�l olmak �zere, domates ve �im yeti?tiricili?inde uygulanmakta bitki geli?imini ve verimi artt?rd??? yap?lan analizlerle tespit edildi. Testlerin bitmesinden sonra biyog�brenin ticarile?mesi ve tar?msal �retimde kullan?lmas? bekleniyor.