Hamsi at?klar?yla gül yeti?tirildi: Hamsi gülüAkademisyen, hamsi at?klar?ndan elde edilen biyogübre ile topraks?z gül yeti?tirdiSAMSUN - Ondokuz May?s Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü Dr. Ö?r. Üyesi Mehmet Tütüncü, geli?tirdi?i proje ile hamsi at?klar?n? kullanarak topraks?z tar?mda gül yeti?tirdi.'Kesme Süs Bitkileri Yeti?tiricili?inde Hamsi At?k Hidrolizatlar?n?n Biyoaktivatör Olarak Kullan?lmas?' isimli TÜB?TAK projesi yapan Dr. Ö?r. Üyesi Mehmet Tütüncü, bal?k at?klar?n? tar?msal üretimde kullanmak amac?yla 2 y?l önce çal??malara ba?lad?. Projede bal?k at?klar? i?letmelerden temin edildi. Daha sonra kimyasal süreçlerle bu bal?k at?klar? aminoasitlere dönü?türüldü. Dönü?türülen bu aminoasitler kullan?larak gül yeti?tirildi.'Bitki besleme ürünü olarak de?erlendirerek katma de?er sa?lam?? olduk'Proje hakk?nda bilgi veren Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü Dr. Ö?r. Üyesi Mehmet Tütüncü, 'Projemiz, TÜB?TAK destekli bir projedir. Hamsi at?klar?ndan günümüzde biyoaktivatör veya biyostimülant olarak tabir edilen ürün geli?tirdik ve bu ürünü ?u an kesme çiçek olarak kullan?lan ve topraks?z tar?mda Hindistan cevizi torfunda yeti?tirilen güllere uygulayarak büyüme parametreleri üzerine etkisini belirliyoruz. Projenin 3. y?l?nday?z. Her y?l düzenli olarak güller hasat edilmekte ve geli?tirilen ürünün etkisi incelenmektedir. Asl?nda bal?klar bitkilerde gübre olarak, bitkileri beslemek için eski tarihlerden itibaren kullan?l?yor. Ancak biz günümüzde hem yöresel hem lokal bir ürün olan hamsi at?klar?n? i?ledik. Bunlar? da yeni teknolojilerle birle?tirerek bitkilerin gübrelemede destek olmas? amac?yla bir ürün geli?tirdik. Türkiye'de avc?l?kla bal?k üretimi en fazla hamsi bal???nda olmaktad?r. Biz de Karadeniz Bölgesi'nde oldu?umuz için bu bal?k at?klar?n?n yeteri kadar bertaraf edilemedi?in gördük. Asl?nda bal?k at?klar? bal?k unu, bal?k ya?? gibi farkl? ürünlere i?leniyor, biz bu ürünlerin yan? s?ra bitki besleme ürünü olarak de?erlendirerek katma de?er sa?lam?? olduk. Bunu ilk olarak güllerde denedik. Farkl? bitki türlerinde de deneyerek bitkilerin nas?l geli?ti?ini gözlemliyoruz. Test ve analizler sonras?nda yak?n zamanda ticari ürüne dönü?türmeyi hedefliyoruz. Projenin ilk ç?k?? noktas? asl?nda hamsi at?klar?n?n yeteri kadar bertaraf edilemedi?ini ve bu at?klar?n çevreye olumsuz etkisini gördük. Bu amaçla Ordu Üniversitesi'nden Doç. Dr. Koray Korkmaz ile birlikte bal?k at?klar?n? nas?l tar?msal üretimde kullanabiliriz diye yola ç?kt?k. Bal?k at?klar?n? ticari i?letmelerden temin ederek laboratuvarda farkl? i?lemlerle aminoasitlere dönü?türüyoruz. Deneme seram?zda ?u an güllere uyguluyoruz' dedi.Hamsinin i?lenmesi s?ras?nda yüzde 55 ile 60 aras?nda at?k meydana geliyorZiraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü'nden al?nan bilgiye göre, Türkiye'de avc?l?k ile bal?k üretiminin yüzde 60-70'ini hamsi olu?turuyor. Hamsi i?lenmesi s?ras?nda yüzde 55-60 oran?nda at?k meydana geliyor. Bu at?klar?n kötü yönetimi su, toprak ve atmosferin kirlenmesine yol açarak insan sa?l??? üzerinde ciddi problemlere sebep oluyor. Proje kapsam?nda hamsi at?klar?ndan elde edilen biyogübreler dünyada ticareti en çok yap?lan süs bitkisi olan gülde biyogübre olarak kullan?m? ara?t?r?ld?. Biyogübreler topraks?z tar?mda yeti?tirilen ve kesme çiçek olarak kullan?lan güllerde uyguland?. Hamsi at?klar?ndan elde edilen biyogübreler ?u an ba?ta gül olmak üzere, domates ve çim yeti?tiricili?inde uygulanmakta bitki geli?imini ve verimi artt?rd??? yap?lan analizlerle tespit edildi. Testlerin bitmesinden sonra biyogübrenin ticarile?mesi ve tar?msal üretimde kullan?lmas? bekleniyor.